Güneşin cilt üzerindeki en önemli etkilerinden biri zaman içinde ortaya çıkan güneş lekeleridir. Özellikle yaz aylarında güneş ışınlarına maruziyet arttığında güneş koruyucu ürünler kullanılmak kaçınılmaz olsa da yeterli değildir. Cildin uygun ürünler kullanılarak her mevsim güneşin zararlı ışınlarından korunması cilt sağlığı açısından olmazsa olmazdır.
Deriye rengini veren hücrelere melanosit adı verilir. Derinin üst tabakasında bulunan melanositler renk maddesi olan melanin üretimini gerçekleştirirler. Normal şartlar altında melanin üretimi koyu tenli kişilerde daha fazla ve beyaz tenli kişilerde daha az olur. Buna bağlı olarak kişiler arasında ten farklılıkları görülebilir.
Güneşlenmeye bağlı olarak deri renginde koyulaşma yani bronzlaşma elde edilebilir. Güneş ışınlarına maruz kalındıktan sonra derideki melanin üretiminin arttığı ve derinin gözle görülen en üst tabakası içinde melaninlerin dağıldığı bilinir. Söz konusu renk pigmentleri deriyi tıpkı bir giysi gibi örter ve güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korumaya çalışır. Bu durum kişiler arasındaki bronzlaşma farklılıklarını da ortaya koyar. Bu doğrultuda bronzlaşmanın aslında cildin, güneşin zararlı ışınlarına karşı bir savunma mekanizması olduğu söylenebilir.
Uzun süre ve tekrarlayan güneş ışığına maruz kalınması halinde özellikle el üzeri ve yüz gibi güneşe açık bölgelerde görülen kahverengi lekeler güneş lekeleri olarak adlandırılır. Bununla birlikte güneş lekeleri yalnızca güneşlenmekten değil sık sık solaryum kullanımından da kaynaklanabilir. Cilt üzerinde meydana gelen lekeler güneş ışınlarının yanı sıra yaralanma, akne, çeşitli kozmetik ürünlerin kullanımı sonucu oluşabilir. Tüm bunların yanı sıra genetik etkenler, hormonal değişimler ve çeşitli ilaçların kullanımına bağlı olarak da güneş lekesi oluşması mümkündür. Bu nedenle cilt lekesi tedavisinden önce her hasta özeline doğru bir değerlendirme yapmak ve buna göre tedavi yöntemini belirlemek gerekir.
Güneş Işınlarının Etkisiyle Artan Cilt Lekeleri Hangileridir?
Güneş ışınlarının etkisiyle artan cilt lekeleri estetik açıdan kaygılara neden olabilir. Özellikle yaz aylarında güneşin zararlı ışınlarına karşı etkili bir koruma sağlamamak cilt lekesi oluşumunu destekleyen en önemli unsurların başında gelir.
Melazma: Özellikle yüzde ortaya çıkan ve cilt renginin koyulaşması ile karakterize bir cilt problemi olan melazma, güneş ışınlarına maruz kalınması sonucu ortaya çıkar. Güneşin ultraviyole ışınları ciltte bulunan renk pigmenti olan melanositleri uyarır ve melanin sentezinin artmasına neden olur. Bunun sonucunda cildin koyulaştığı görülebilir. Hamilelik gibi hormonal değişikliklerin üst noktada olduğu dönemlerde ve kullanılan çeşitli ilaçların etkisiyle cilt üzerinde koyu lekeler oluştuğu görülebilir.
Lentigo (Güneş Lekesi): Lentigo diğer bir deyişle hiperpigmentasyon, çoğunlukla 40 yaşın üzerindeki kişilerde görülen bir cilt lekelenmesi türüdür. Çoğunlukla çille karıştırılan güneş lekesiyle çilin arasındaki temel fark, güneş lekelerinin daha büyük boyutlu ve daha koyu olmasıdır. Lentigoların net sınırları olur, güneşe maruz kaldıklarında renkleri koyulaşır. El, yüz, sırt ve omuz bölgesinde yaygın bir şekilde görülen güneş lekeleridir. Bunların yanı sıra bacakta da güneş lekesi görülmesi mümkündür.
Çiller: Güneş ışınlarına maruziyete bağlı olarak ortaya çıkan diğer bir cilt lekesi ise çillerdir. Küçük, net sınırlı ve kahverengi lekeler olan çiller çoğunlukla burun, yanak, el, alın ve omuz bölgelerinde görülür. Yüzün tamamını kaplaması da söz konusu olabilen çiller kızıl ve açık tenli kişilerde daha sık görülürler.
Güneş Lekeleri Nasıl Geçer?
Güneş lekelerinin tedavisi amacıyla leke kremleri, lazer tedavisi ve kimyasal peeling gibi farklı yöntemlerin ayrı ayrı ya da kombine edilerek kullanılması mümkündür. Güneş lekelerinden şikayetçi olan kişiler mevsim fark etmeksizin her gün 4 saatte bir olmak kaydıyla en az 30 faktörlü güneş koruyucu krem sürmelidir. Güneş koruyucu ürünler kullanılıyor olsa dahi, güneşin zararlı ışınlarına doğrudan maruz kalmamaya özen gösterilmeli, gölgelik alanlarda kalmaya ve şapka, gözlük gibi aksesuarlar kullanmaya dikkat edilmelidir. Güneş lekesi tedavisi amacıyla çok agresif tedaviler uygulamaktan kaçınmak önemlidir. Aksi takdirde lekelerin tetiklenmesi söz konusu olabilir.
Leke Tedavisi Nasıl Yapılır?
- Leke tedavisi uygulanmadan önce cilt lekesinin neden meydana geldiği tespit edilir ve leke oluşumu tetikleyen unsurlar giderilir.
- Ciltte kızarıklık, kaşıntı ve yanık gibi problemler olması halinde öncelikle bu sorunlar tedavi edilmeli, daha sonra ise leke tedavisine başlanmalıdır.
- Leke tedavisi kapsamında uygulanacak olan yöntemler her hasta özelinde cilt yapısına ve mevcut lekenin durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu yöntemler arasında lazer tedavisi, PRP, mezoterapi ve kimyasal peeling ilk sıralarda gelir.
- Leke tedavisinden etkili sonuçlar alınması için genellikle tek tedavi yönteminin uygulanması yeterli gelmez. Bu nedenle leke tedavilerinin kombine edilmesi sık görülen bir durumdur. Ayrıca leke tedavisinin doktorun hasta özelinde gerekli görmesi halinde antioksidan takviyeler ve güneş kremleriyle desteklenmesi mümkün olabilir.
- Hasta özelinde uygun yöntemin belirlenmesi, aynı zamanda tedavinin alanında uzman ve deneyimli doktorlar tarafından uygulanması halinde güneş lekeleri giderilebilir. Ancak çeşitli nedenlere bağlı olarak leke sorununun tekrarlama riskinin olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir.
Mezoterapi ile Leke Tedavisi
Etkili bir medikal estetik prosedür olan mezoterapi, leke açıcı ve antioksidan özelliğe sahip maddelerin ince iğneler yardımıyla deri altına enjekte edilmesi yoluyla uygulanır. Lekelerin tekrarlamasını önlemek için yapılması gereken cilt dokusunu sağlamlaştırmak ve iyileştirmektir. Bu kapsamda sağlıklı bir cildin ihtiyacı olan vitaminleri, mineralleri, aminoasitleri, hyaluronik asit ve benzer bileşenleri içeren özel karışımların enjekte edilmesiyle mezoterapi tedavisi gerçekleştirilir.
PRP ile Leke Tedavisi
PRP tedavisinde hastadan belirli bir miktar kan alınır ve bu kan santrifüj işlemine tabi tutulur. Uygulanan işlem sonucu kan bileşenlerine ayrılır. Trombositten zengin plazma kısmı, tedavisi hedeflenen bölgeye enjekte edilerek PRP tedavisi uygulanır. Trombositler bir kan elemanı olup yapılarında büyüme faktörleri bulunur. PRP tedavisi kapsamında tedavi edilmek istenen bölgeye uygulanan büyüme faktörleri aracılığıyla cilt yenilenir. Yenilenen cilt daha canlı ve aydınlık bir görünüme kavuşur.
Kimyasal Peeling ile Leke Tedavisi
Kimyasal peeling tedavisi kapsamında cildin üst katmanı hafifçe soyulur. Bu sayede ciltte pigment sentezi baskılanmış olur. Kolajen sentezinin artması ise hücrelerin yenilenmesi süreci tetiklenir. Kimyasal peeling tedavisi yüzeysel lekelerde daha etkili sonuçlar alınmasını sağlar.
Lazer Yöntemi ile Leke Tedavisi
Lazer tedavisi ciltteki renk pigmentlerine etki eder ya da cildi soyar. Bu yöntem tercih edildiğinde uygulama yapılacak bölgenin güneş ışınları ya da bronzlaştırıcı kullanımı dolayısıyla bronzlaşmamış olmasına dikkat edilmelidir. Bronzlaşan cilt bölgesinin lazer ışınlarını emmesi sonucu ciltte irritasyon ya da su toplama meydana gelebilir.
Güneş Işınlarından Korunmak İçin Ne Yapmalı?
Güneş ışınlarının zararlı etkileri genellikle UVA ve UVB ışınlarından kaynaklanır. Bu ışınlar bronzlaşmaya, güneş yanığına ve ciltte güneş hasarına yol açar. Güneşin zararlı ışınlarının neden olabileceği olumsuz etkilerden korunmak için gün içerisinde 11.00 – 16.00 saatleri arası güneşe çıkılmamalıdır. Güneşe çıkılacağı zaman geniş siperli şapkalar, açık renkli, pamuklu ve ince kumaşlardan kıyafetler giyilmelidir.
Ayrıca güneşe çıkarken mutlaka cilt tipine uygun ve cildin ihtiyaçlarını karşılayacak özellikte güneş koruyucu ürünler kullanılmalıdır. Güneşe çıkmadan 30 dakika önce sürülmesi gereken kremler, aynı zamanda 3 ila 4 saatlik aralıklarla tekrar sürülmelidir. Denize ya da havuza girilmesi halinde çıktıktan sonra bu süre beklenmeden yeniden güneş koruyucu krem uygulanmalıdır.